Wat maakt muziek anno 2014 goed?

Laat muziek van vandaag de wereld van vandaag horen? En is dat nodig? Wat typeert de muziek van nu en wat is de rol van muziek van nu, in vergelijking met bv. muziek van de jaren ‘70 of ‘90? Waarom grijpen grote groepen luisteraars naar ‘oud werk’ als we zo veel hang hebben naar nieuw en eigentijds? Wat wil je kwijt in nieuwe muziek?

Erik de Jong (Spinvis)

Ik gooi nergens een knuppel in als ik zeg dat goede muziek eerlijke muziek is, die voortkomt uit het meest menselijke, het meest onzegbare en intuïtieve. Toch het is misschien wel goed om even in herinnering te roepen dat kunst dat een publiek raakt, altijd begint met een zoekend, twijfelend, maar vooral volhardend mensje aan een keukentafel.

Henk van der Meulen

Is er sprake van een crisis in het functioneren van de nieuwe muziek, in het bijzonder in Nederland? Bijna iedereen, behalve misschien zij die door de uitkomsten van het daarvoor ingerichte systeem een kans krijgen, zal het beamen. Maar hoe moet het anders?

Antoon Pouwels

Er zijn naar mijn weten genoeg componisten geweest die goede muziek maakten en het publiek wisten mee te nemen, ook al was over die muziek nog niet voldoende gereflecteerd. Dat zou een kwaliteit zijn waar compositieleraren op zouden kunnen richten.
De grote meester Bach werd in zijn tijd toch ook gespeeld en gewaardeerd, ook al zien we nu (veel) beter zijn grootheid. Het is niet zo zwart-wit als het verhaal van de geniale maar verhongerende (want: ondergewaardeerde) kunstenaar die sterft zonder vrienden en verlaten door familie.

Micha Hamel

Beste Maarten, Tiroler seksfilms, bestaan die? Dank je. Ten tweede: in al je reacties tot nu toe noem je echt alleen maar hele grote robuuste in marmer gehouwen namen. Op zich niet erg, want inderdaad componisten van goede muziek, (al vind ik Bach en Monteverdi enigszins overschat) maar wat ik er op tegen heb, is dat werkelijk niets in jouw betoog verraadt dat je zelf muzikaal op avontuur gaat, en je zo eigenlijk zelf degene bent die de wijdse blik ontbeert die je jouw tijdgenoten verwijt. Jouw denkpositie zou oneindig veel spannender en geloofwaardiger zijn als je vertelde hoe je voor het slapen gaan elke avond nog even een stukje Watain luistert, of dat je heel Marktplaats afstruint op zoek naar vergeten 12-inches van Modern Talking of bootlegs van Griot-muziek. Ik probeerde je dan ook uit te dagen tot een denkfiguur die het succes van Einaudi niet afdoet als oplichterij, maar serieus neemt als indicator van hoe muziek in onze maatschappij (kennelijk) beluisterd wordt, en wat dat betekent voor hoe wij de oude meesters die jij noemt begrijpen en valueren. En als je dan toch bezig bent, kom dan ook met een gedachte over wat voor consequenties dit allemaal heeft voor het hedendaags componeren, want we hebben het hier immers over de toekomst van de muziek.

Maarten Brandt

Ik vrees dat we een verschillende taal spreken, Micha, en dat kan en mag. Dat Puccini van snelle auto's hield noch omdat hij Schoenberg hoogachtte is voor mij de reden waarom ik van zijn muziek houd, ook al vind ik het feit van Schoenberg op zich wel interessant. Wat Einaudi betreft, dat is volgens mij een handige oplichter waar iedereen die dat maar wil best van mag genieten; ik ben echt geen voorstander van om het even welke muziekpolitie, integendeel. maar dat is weer iets anders dan zo iemand een hoge prijs uit te reiken. Kijk, Tiroler sexfilms ("Met mijn Alpenhoorn tussen jouw bergen") trekken een aanzienlijk groter publiek aan dan de films van Tarkovski, Bergman en Fellini, maar niemand zal op het idee komen eerstgenoemde categorie met prijzen te bedelen. Ik ben en blijf een fervent voorstander van het aanmoedigen van de uitvoeringspraktijk van die muziek, die niet automatisch bij het grote publiek aankomt en vind bovendien dat die ensembles en orkesten die zich daarvoor in de strijd werpen extra middelen verdienen en niet die instanties die risicoloos programmeren. Overigens is het een misvatting te menen dat niet in de bijvoorbeeld moderne en verder van het bed liggende muziek ingewijde mensen in principe niet open zouden kunnen staan voor avontuur, integendeel. Dat weet ik uit eigen ervaring. Alleen, en daar gaat het om, het publiek moet wel worden uitgedaagd. Uitgedaagd om niet alleen op de baren van de voorspelbaarheid te varen maar om nieuwe vragen te gaan stellen. Grote kunstwerken zijn daar een belichaming van, om het even of die - om mij nu tot de muziek te beperken - door Monteverdi, Bach, Wagner, Debussy of Boulez zijn geschreven.

MIcha Hamel

Nou nou Maarten, jij spreekt je wel heel normatief uit over de verschillende muzieksoorten, waarbij jij een bepaald soort technische operaties die een diepgang produceren als existentieel belangrijk beleeft op een soort temporaliteits-as waar stuwing en vernieuwing iets betekenen, en hun waarde produceren. Ik vind Rossini net zo goed als Wagner, precies omdat mij die ontwikkelingsgang der geschiedenis geen laars kan schelen. Je lijkt Puccini positief te kwalificeren omdat hij van Schoenberg hield. Maar hij hield ook van snelle auto's en vliegtuigen, trouwens. Nog even terug naar het vorige onderwerp: stel dat Einaudi de redder van de klassieke muziek is, wat is daar dan precies erg aan? Het is toch geweldig als er weer iemand op het toneel verschenen is die de smaak van de tijd weer weet te verklanken? Ik zou daar niet zo badinerend over willen doen. Volgens mij is die muziek er nog zo kort, dat er nog nergens is nagedacht wat zijn muziek betekent, en inhoudt.

Maarten Brandt

Erwin heeft een punt wat Wagner en Verdi betreft. Het vernieuwingsaspect waar ik het over heb is die in puur muzikale zin en daar ben ik niet duidelijk in geweest. Sociologisch-maatschappelijk gezien heeft Verdi natuurlijk heel veel in beweging gezet en op een manier die niet met Wagner valt te vergelijken. Een intrigerende vraag is natuurlijk wel of die stukken welke in die sociologisch maatschappelijke hoek vallen per definitie altijd ook de in muzikaal-inhoudelijke zin de meest vernieuwende werken zijn. Ik denk hier bijvoorbeeld aan een werk als Bergs Altenberglieder, wellicht de meest revolutionaire compositie van deze meester en door Stravinsky - terecht - tot de sleutelwerken uit de eerste helft van de 20ste eeuw gerekend. De muziek van Weill heeft natuurlijk maatschappelijk veel in beweging gebracht, mede en vooral door zijn samenwerking met Brecht, maar ik zou zijn componeren - met alle respect overigens, ik kraak dat niet af, maar dat is een andere kwestie - niet ook maar bij benadering willen vergelijken met de Altenberglieder. Die men overigens zelden of nooit hoort, ook niet bij de grote toporkesten. het gemiddelde klassieke muziekpubliek kent ze over het algemeen niet.

Erwin Roebroeks

Maartens antwoord op Micha’s vraag maakt het er niet eenvoudiger op. Wel interessanter. Laten we eens uitgaan van de stelling dat muziek begint, waar musicologie ophoudt. Blijft de uitspraak “Verdi was geen vernieuwer van het type Wagner” dan nog overeind? Verdi was een revolutionair, die La traviata maakte als aanklacht tegen de decadentie van zijn eigen publiek - tijdens de première in La Fenice brak de pleuris uit. Wagner was een antisemiet, en wie goed luistert, hoort dat hij ook puur instrumentaal zijn haat subliem heeft toongezet. Wie is hier de vernieuwer? En wat is zijn inhoud? Laten we de inhoudelijkheidsvraag herformuleren: Wat wordt er aan de orde gesteld? En wat staat er op het spel?

Maarten Brandt

Wat is inhoudelijkheid? Een goede vraag. Een voor iedereen geldig en slechts voor een uitleg vatbaar antwoord is daarop vanzelfsprekend niet te geven. Dus ik kan wat dat betreft slechts voor mezelf spreken. Inhoudelijkheid heeft voor mij te maken met uitgedaagd worden door iets dat verder gaat dan je referentiekader op dat moment. Ja, het door iets getroffen worden dat een laag (of eventueel meerdere lagen) in je wezen raakt dan voorheen. Kortom, het zich uitgedaagd weten door iets waardoor je als het ware wordt gedwongen voorbij je eigen horizon te gaan. Mij tot muziek beperkend, want daar gaat het hier over, door die componisten en werken die je in contact brengen met onvermoede vergezichten. En dat hoeven niet altijd - maar vaak is dat wel het geval, maar dat is een ander verhaal - de grootste vernieuwers te zijn. Micha noemt Verdi. Hij was geen vernieuwer van het type Wagner, maar wel een hoogst origineel componist met een volstrekt oninwisselbaar eigen stijl en vocabulaire. Ik houd zielsveel van zijn Otello, Don Carlos, Simone Boccanegra, Aida en Un ballo in Maschera, maar weer minder van de vroege opera's met al die konijnehuppelmuziek. Puccini is tevens zeer aan mij besteed, die overigens qua harmonische taal aanmerkelijk interessanter is dan Verdi en maakt dat hij bij vlagen heel dicht bij Wagner en Debussy staat (Puccini was overigens aanwezig bij een van de uitvoeringen van Schoenbergs Pierrot lunaire, en hij was daardoor uitermate geboeid). Verdi en Puccini dus, maar voor mij nog meer Wagner, Debussy, Berg, Webern, Boulez, Van Vlijmen en Stockhausen (en natuurlijk ook Berio, Ketting, ligeti, Dutilleux en Lutoslawski). En niet te vergeten, die ene reus onder de Nederlandse symfonici: Matthijs Vermeulen! Toen ik zijn Tweede symfonie voor het eerst hoorde, was ik deelgenoot van een nieuw en voor mij vooralsnog onbekend universum. Ja daar is de echte grote kunst voor bedoeld, dat is inhoudelijkheid. En dan niet alleen rationele maar vooral ook spirituele inhoudelijkheid. Dergelijke muziek - en dat geldt voor mij niet minder voor de late kwartetten van Beethoven of de Hohe Messe van Bach, daarover geen misverstans - raakt aan het heilige (whatever that me be) en numineuze, dus de kern van je existentie op deze planeet. Misschien komt dit als gebazel over, daar kan ik dan niets aan doen, maar het gevoel dat er aan ten grondslag ligt is - daar steek ik beide handen en voeten voor in het vuur - volstrekt authentiek. Dergelijke muziek dus, en gekoppeld aan de grote en metafysische kwesties van het leven... En dat is wel even iets anders dan het surrogaat-muziekleven dat nu helaas de programmering van het merendeel onzer orkesten en traditionele kamermuziekgezelschappen zozeer domineert.

Micha Hamel

Maar wat is inhoudelijkheid, Maarten, dat is de vraag. En van dat gat in de markt, dat kun je van Verdi ook wel zeggen.

Maarten Brandt

Naar aanleiding van mijn vorige reactie en speciaal met betrekking tot Einaudie cum suis het volgende: oplichters is misschien een groot woord. Je kunt het ook zo stellen: men heeft op slinkse wijze een gat in de markt gevonden. Net zoals destijds de uitvinders van Coca cola. Maar Coca cola is niet hetzelfde als hoogstaand vers vruchtensap en laat staan: een fonkelende en van hoge kwaliteit zijnde wijn. Hoe we het ook wenden of keren en bij alle bewondering voor het commerciele succes: Coca cola, McDonald en Subway zijn niet identiek met de smaak van de fijnproever. En daar ligt nog van alles tussen. Want bijvoorbeeld verse boerenkool of een idem bereide zuurkoolschotel zijn al evenmin te versmaden. Wat mij nu in de muziekwereld in hoge mate irriteert is dat Einaudi en aanverwante figuren worden gepresenteerd als zou het om de meest belangrijke eigentijdse muziek gaan. Hij wordt door hen - het ligt dus niet alleen aan Einaudi zelf (maar die verantwoordelijk zijn voor het beleid) tot een soort nieuwe maatstaf verheven. En dan krijgt hij ook nog zo'n prijs. Tot overmaat van ramp komt er dan nog bovenop dat hij als een soort 'redder' van de klassieke muziek wordt gezien. Dat dacht men destijds bij Ekseption - en nu tevens bij Andre Rieu - ook en wat is er van uitgekomen? Niets. Wil dit zeggen dat ik tegen elke vorm van minimal music ben gekant? Nee, ook al geef ik grif toe dat het niet mijn smaak is maar dat is weer een ander verhaal. Maar neem iemand als Steve Reich, dat is wel een echte componist. Daar is ook een groot publiek in geinteresseerd. Vanuit dit gegeven zou men naar combinaties kunnen zoeken met andere graduele en tevens non-minimale componisten. Waarbij ik denk aan Morton Feldman, de (late) Ton de Leeuw (Resonances - een monumentaal meesterwerk), maar evengoed bijvoorbeeld aan Bruckner en Josquin Desprez (en Massiaen!). Creeer daar een setting bij - ik ben soms niet wars van 'het doel heiligt de middelen' als het maar ergens toe leidt - waardoor het publiek in de juiste atmosfeer wordt gebracht. Maar dat is wat anders dan wat nu geschiedt en - ik heb het al eens in een ander verband gezegd - moderne media en nieuwe presentatievormen, allemaal ok, maar de prioriteit moet liggen bij het artistieke product/de artistieke filosofie die men voor het voetlicht wil brengen. En in deze kan men de lat niet hoog genoeg leggen. Wat men nu ziet gebeuren is dat de meest managements wel de klok hebben horen luiden maar geen noemenswaardig idee hebben waar de klepel hangt. Uit wanhoop om de klassieke muziekliefhebber niet te verliezen en in de hoop nieuwe liefhebbers te winnen, zoekt men het in goedkope en gewilde oplossingen die niet of onvoldoende worden geschraagd door waar het om gaat: een beklijvende inhoudelijkheid in het besef dat dit alleen op korte en langere termijn soelaas kan bieden bij het waarborgen van een duurzame cultuuroverdracht. In dit geval van onze rijke en al dan niet weerbarstige maar altijd weer opnieuw fascinerende muziekcultuur.

Maarten Brandt

En dan vergeet ik nog Wagners Tristan!

Maarten Brandt

Wat is goede muziek? Die vraag is slechts in subjectieve zin te beantwoorden. Voor mij is dat al die muziek die niet alleen na een eerste, tweede of derde keer, maar ook na - pak weg - de zeshondertste maal niet alleen nog boeiend is, maar, sterker nog: ook dan weer nieuwe en onvermoede horizonten ontsluit. Voor mij gaat het dan om - vergeef me mijn willekeurige opsomming - om stukken als Bach's Hohe Messe, Van Vlijmens Quaterni-cyclus, Mahlers Negende, Beethovens Opus 131 en 135, Josquins Missa Panga Lingua, Bergs Drei Orchesterstucke, Debussy's Pelleas et Melisande, Bruckners Achtste en Negende, Boulez' Pli selon pli, Monteverdi's Maria Vespers etc. etc. Maar perse niet om Part, Sjostakovitsj, Saint-Saens en Katsjatoerian om van oplichters als Einaudi en Jenkins maar geheel te zwijgen.

Sander van Maas

Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better. Happy 2015 iedereen!

Daniel Cross

Ik vind het heel moeilijk om aan dit soort discussies deel te nemen. Iedereen heeft wel een punt en toch kom je niet verder, alleen al omdat dit soort blogs niet gelezen wordt door de mensen die je zou willen bereiken. En als ik niet uitkijk wordt ik binnen de kortste keren een notoire cultuur-pessimist, terwijl ik van nature een ras-optimist ben. En woorden aan muziek besteden is een hopeloze zaak, je hebt geen goeie muziek, geen slechte muziek. Goed is goed, slecht is slecht en muziek is muziek.
Laat ik dan dit zeggen; we leven in een fantastische muzikale tijd, misschien de beste sinds de jaren 60 toen er een boel heilige huisjes omver gingen. De ruimte die we als muzikanten hebben is ongeëvenaard, er wordt ruim baan gemaakt voor nieuwe ontwikkelingen die ook nog eens gemakkelijker binnen handbereik komen. Orkesten zijn op sterven na dood, de operahuizen storten in, het publieke bestel is een soort onzincircus geworden en de ’mainstream’ is zich zo aan het vernauwen dat er amper een sinustoon overblijft. En zie wat een ruimte dat geeft, een open veld aan mogelijkheden, alles kan. Dus wees niet bang. Alles groeit weer vanuit de underground op tot mooie grootse dingen. Want zo is het leven! Blijf muziek maken!

Erwin Roebroeks

Interessant punt, Sander (met permissie heb ik je tekst gelezen in plaats van bekeken). Een intendant van een buitenlands vooruitstrevend operahuis, tevens sportwetenschapper, vertelde mij dat dit een doelstelling is van zijn maandelijkse operapremières. Wat te doen met het poldermodel in de pitstraat?

Sander van Maas

Goede muziek is competitief. Het leeft van de droom om andere muziek, en haar eigen publiek, het zwijgen op te leggen. 'To shut them up', zoals ze het in de sport zeggen. Goede muziek wil alleen gehoord worden, niet beluisterd. Er wordt in Nederland te weinig muziek gecomponeerd die deze ambitie heeft.

p.lelieveldt

Om over na te denken: lees de discussie over het wegknippen van de moderne muziek uit de televisieuitzendingen van de Promsconcerten in Londen. Wordt het publiek onderschat? Hoe bouwen aan een breder draagvlak voor nieuwe muziek als componisten niet via radio en televisie hun werken kunnen etaleren?

http://www.theguardian.com/music/2014/sep/02/bbc-accused-cutting-new-music-tv-proms

Jaïr Tchong

Alex Ross over de waterscheiding die Beethoven heeft veroorzaakt.
http://tinyurl.com/ooxq8dr

Erik de Jong (Spinvis)

goed leesvoer inzake alles :

http://www.standaard.be/cnt/dmf20141010_01314226

Jaïr Tchong

Een inspirerend geluid uit Engeland.. hedendaagse muziek zoekt daar de underground op: http://tinyurl.com/kwendxk

nico@korzo.nl

Als liefhebber van muziek dit: zoals elke componist weet is vorm erg belangrijk
1. Muzikaal gezien, dat gaat buiten mijn competentie
2. Hoe passen muzikale uitvoeringen in de perceptie van de toehoorder ?
dit bedoel ik niet 'rein psychologisch', maar meer in welke context vindt deze muzikale uitvoering plaats ?
3 voorbeelden : de reeds besproken festivalisering, populisme:klant is koning alb.heijn, meedeinen met de smaak v.d. dag ; m.i. zijn er ook betere voorbeelden
ik denk aan de zeer emotionele uitvoering bij mathijs n.a, v. de vliegramp in de stille zuidzee, de uitvoering van f. Boddendijk n.a.v. de moord op oldenbarnevelt,
4 ik heb het sterke vermoeden dat er de laatste tijd steengoede opera's ( of als dit wat oubollig klinkt: voor mijn part:muziekdrama's) geschreven zijn. Maar waar zijn ze, wie brengt ze voor het voetlicht? En in welk licht, context

Erwin Roebroeks

@Jan-Bas: Het is mij niet helemaal duidelijk waar je op reageert, in elk geval lijkt er sprake van een misverstand. Uiteraard bepaal jij wat en hoe je componeert; je moet natuurlijk niets. Mijn uitnodiging tot reflectie doe ik uit de overtuiging dat de positie van de muziek daardoor sterker wordt. Ik zal hieronder uitleggen waarom.
Een van mijn twee punten is dat het verstandig is om muziek gedifferentieerder te presenteren dan nu het geval is. In de huidige situatie wordt er bijvoorbeeld meer gelet op het gebruikte medium (zoals de partituur) dan op de inhouden die zich in de muzikale communicatie manifesteren. Eerder in deze discussie ben ik daar al eens op ingegaan, en dat zal ik volledigheidshalve aanhalen:
"Ik heb het daarin niet over goed-beter-best, maar over de vraag wat zich in welke muziek manifesteert. Gaat zij over het sublieme, of is zij juist vrij van ‘hogere’ ideeën; is het een zinnenprikkelend werk met een psychomotorisch effect, of vergt het juist opperste concentratie van de luisteraar? Dat soort vragen. De antwoorden heb je nodig om muziek de juiste (presentatie)context te kunnen bieden."
Mijn andere punt is dat muziek het nodig heeft om ter discussie te worden gesteld. Om ideologische redenen hebben we dat debat in Nederland niet meer, terwijl het om historische redenen noodzakelijk is. Een kwaliteitsdiscours is geen intellectuele oefening, maar een onmisbare schakel van de muzikale keten. Ik wierp de kwaliteitsvraag hier om meerdere redenen op na Nono's 'Prometeo' op het Holland Festival. Lees de bepaald niet malse, vaak goed onderbouwde kritieken die de wereldpremière van Prometeo in Venetië ontving en het beeld ontstaat dat het niet louter zelfreflectie was die Nono deed besluiten een tweede versie te maken. En zie waartoe dat heeft geleid. Zo vruchtbaar kan kritiek zijn.
@Erik: ik zal dan je punt afwachten.

Renee Jonker

DIE vraag, is in zichzelf misschien vaag (al is deze ultra korte bijdrage van @Erik als correctie bedoeld), maar wel rakend aan de kern. Ik lees nog even terug hoe Erik dit blog opende en wat onder andere @Jan-Bas schrijft.

Ik ben bewogen door heel veel muziek die er eenvoudigweg is (volksmuziek) zoals je bewogen kunt zijn door het zingen van vogels. Maar ik ben vaker en dieper bewogen door muziek gemaakt in opdracht. Door muzikanten, componisten die zich geroepen voelen om te proberen mensen te laten zingen en spelen als vogels (Messiaen) of desnoods te laten kakelen als de kippen van Rob Zuidam.

Ik zie in De Opdracht de sleutel.

Erik de Jong (Spinvis)

DIE vraag

Erik de Jong (Spinvis)

Wat maakt muziek anno 2014 goed ? Dat vraag gaat wat mij betreft niet speciaal over Nederlandse muziek. (Wat is er eigenlijk Nederlands aan Nederlandse muziek ? )

@ Erwin.. De internationale wereldtop tot de maat der dingen nemen is als tennissen zonder net. Er is geen wereldtop (meer). Er zijn alleen nog niches. Iemand kan wereldberoemd in zijn niche zijn en verder door geen mens worden herkend in de supermarkt. Is dat erg ? Geen idee, het heeft zeker goede kanten, maar steeds perfecter gepersonaliseerde marketing zorgt er ook voor dat we niet meer bij de buren in de keuken kijken wat er op het vuur staat. Dat er Nederlandse DJ's zijn die aan de wereldtop staan weet ik uit de krant. Ikzelf kan niet beoordelen of ze deze plaats ook werkelijk verdienen. Ik heb gewoonweg te weinig verstand van die wereld en die muziek. Misschien heb daar eerst een goede leraar voor nodig, zoals Jaïr die had. Aan de top staan, in de wereld, of in je niche, of op het schoolplein, is iets wat de buitenwereld uitmaakt, en daar kan die buitenwereld op ieder moment opeens anders over gaan denken. Ik ben geen dromer of utopist. Ik heb een winkeltje, net als de fietsenmaker. Mijn fietsenmaker wil, zover ik weet, niet aan de wereldtop staan. Hij wil fietsen maken. Voor iedereen.

eehhh...echt een punt heb ik nog niet he ?...mmm....kom ik later op :)

Joost Kleppe

Mooie en treffende vergelijking van Erik de Jong. Ik ben blij dat hij spreekt over 'geraakt' worden, want dat is waar het volgens mij in wezen om gaat in alle kunst. En dan kun je er (in de muziek) een lange musicologische beschouwing aan vastknopen over 'historische relevantie' etc. , (die heel interessant kan zijn) maar kunstenaars lopen door de eeuwen heen altijd voor de theoretici en recensenten uit, en zo hoort het ook te zijn.

Jan-Bas Bollen

De wereldtop waar jij over spreekt, Erwin, is wel heel erg divers. Maar er zijn ook overeenkomsten. Zowel KCO als een handjevol Nederlandse DJ's bedienen een in verhouding groot publiek met datgene waar het voor betaalt. De consumenten verwachten hoge kwaliteit binnen een vastomlijnd kader en de leveranciers zijn bereid en capabel genoeg om aan die vraag te voldoen. Het zijn de exportproducten, het grote geld waar een deel van de politiek mee wegloopt. Toepasselijk in een Land van Handel.
Begrijp me goed: ik heb helemaal niets tegen de 10.000ste fantastische uitvoering van het 2e pianoconcert van Brahms (heerlijk) of een flink potje voetjes van de vloer (lekker juist), alle respect. Met de nieuwe muziek en de situatie van de ensembles en componisten heeft dit echter helemaal niets te maken. En het is precies één van de zaken waarop ik beducht ben: het hanteren van verkoopcijfers of "bums on seats" als basis van een debat over de rol van kunstmuziek en haar kwaliteit.
Ik heb al zo veel geschreven over het 'tegen het licht houden' van de 'eigen wereld' dat ik nu misschien in herhalingen zou vervallen. Laat ik het proberen samen vatten vanuit mijn positie als componist. Wij moeten politieke kleur bekennen, cultureel ondernemer zijn, meer muziek voor 'de gewone mensen' schrijven - en nu kom jij weer met de nood tot zelfreflectie: wij moeten dit, wij moeten dat. Maar vergeet niet dat onze penibele omstandigheden in het leven zijn geroepen en worden gevoed door politiek opportunisme.
Uit wat je schijft maak ik op dat jij daarin wil meegaan, maar ik niet. Ik blijf gewoon, net als veel van mijn collegae, doorgaan met het scheppen van kunstmuziek voor een relatief klein publiek - en dat zal ook altijd zo blijven. Wanneer men daar niet voor wil betalen, tant mieux! Guess what? We doen het toch, lekker puh. Ik ben geboren in de rosse buurt van Amsterdam maar ik zou er voor geen geld willen werken.

Erwin Roebroeks

Hoi Jan-Bas, als tegemoetkoming aan je oproep om de discussie zo zuiver mogelijk te houden: is het niet allereerst zaak om de eigen wereld tegen het licht te houden? Als er, zoals jij stelt, krachten actief zijn die de intelligentsia monddood willen maken, dan moeten we niet te veel verwachten van een debat met die krachten, want debat is immers het voertuig van de intelligentsia.
Aangezien het onderwerp van deze discussie de kwaliteit van muziek is, weet ik niet of Henk de vraag ‘Is er sprake van een crisis in het functioneren van de nieuwe muziek, in het bijzonder in Nederland?’ letterlijk zo gesteld heeft gekregen, of dat hij zelf ‘het functioneren van’ heeft toegevoegd aan de vraag ‘Is er sprake van een crisis in de nieuwe muziek, in het bijzonder in Nederland?’, waardoor hij zijn sterke betoog over de keten kon geven. Henk is een conservatoriumdirecteur met verstand van muziek (daar moeten we zuinig op zijn); ik wil graag weten hoe hij over de kwaliteit van de Nederlandse muziek denkt.
Met permissie ga ik weer terug naar de kwaliteitsvraag.
Wij zijn een land van uitvoerders, letterlijk en figuurlijk. Waarin zijn wij de internationale muzikale wereldtop? Dance (niet de producers, maar de deejays) en het Concertgebouworkest. Het is geen toeval dat beide over uitvoeren gaan. En het is geen toeval dat die kwaliteit zo hoog is. Vergelijk de genadeloze blinde audities van KCO eens met het ja en amen knikken in de wereld van de Nederlandse gecomponeerde muziek. Het poldermodel in de organisatie van de kunsten is vruchtbaar, het poldermodel in de kunsten dodelijk.

Jan-Bas Bollen

Beste Erik, Henk,
Ik ben er van overtuigd dat de zgn. scheiding tussen makers en publiek kunstmatig is. In het leven geroepen uit politieke overwegingen: populisme en het monddood maken van de intelligentsia. Dit is eigenlijk al jaren gaande en de grote bezuinigingen op de kunsten waren dan ook te verwachten. Ik meen dat we hier zo zuiver mogelijk over moeten discussiēren en dat is niet eenvoudig.

Roy Parren

Jammer vind ik hoe de media omgaat met muziek.
Bijvoorbeeld, op 3fm wordt heel vaak hetzelfde liedje gedraaid. Dit wordt gedaan met een reden. De zogenaamde hits blijven beter hangen. Vervolgens kan men die mega turbo tophits gebruiken in series en films. Omdat er iets herkenbaars in zon serie zit vinden mensen het mooi en is het beter verkoopbaar. Heel veel draait om geld en handel in kapitalistisch Nederland.

Jaïr Tchong

Een praktisch punt en een educatief punt. Beginnend bij het praktische punt: ik denk dat inmiddels alle concertzalen flink balen van de festivalisering. Tussen mei en oktober is het op een festival tussen de blockbusters financieel mogelijk bands te introduceren. Tussen oktober en mei is dat op een enkele avond in een concertzaal risicovol, zeker met internationale groepen zit je direct met een onrealistische costing. Een oplossing is breng het festival in de zaal (ik denk hier aan Cello Biënnale, Flamenco Biënnale, Helemaal Melkweg, er zijn meer voorbeelden), of bespeel de stad als concertzaal (Incubate, Le Guess Who). Maar er is denk ik nog veel meer nodig om die enorme hoeveelheid nieuwe concertzalen succesvol te programmeren.
Terzijde: ik droom van een Cinevillepas-variant voor avontuurlijke muziek (jazz, world, hedendaags), maar dat blijft denk ik onhaalbaar omdat de bandbreedte van de kosten van livemuziek veel breder is en concertzalen niet zo gewend zijn om samen te werken.
Qua educatie: ik had het geluk om rond mijn vijftiende op de middelbare school met hedendaags klassiek in aanraking te komen. Dat zou je als beleid willen wensen, in mijn geval was het een bevlogen leraar Nederlands/schooltoneel. Zie dit uitstekende stuk uit The Guardian, waarvan ik als besluit dit wil citeren: "Once you make it through the formalities of classical music, those intimidating barriers of entry, there is the underestimated raw power of its acoustic sound and an endless supply of glorious, revolutionary music, all easily accessed as if it is happening now."
http://tinyurl.com/l7t25su

redactie

Lees het artikel 'Kunstenaars, kom uit de luwte!', een reactie van Kees Vlaardingerbroek op twee kritische stukken van schouwburgdirecteur Melle Daamen.

Op de website van NRC: http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/september/18/kunstenaars-kom-uit-de-luwte-1419995

of via Blendle: http://blendle.nl/i/nrc-handelsblad/kunstenaars-kom-uit-de-luwte!/bnl-nrc-20140918-1419995

Brechtje van Dijk

Waar we, volgens mij, mee kampen is alleen een plots zeer aanwezig platform van het internet waar we ons meer en meer begeven en waar onze mening/smaak (vaak onbewust) laten vormen door dat wat als goed wordt bestempeld.

In reactie op Renee Jonger, eens met Erik de Jong // Engagement betekent niet enkel het bezingen van de grote hedendaagse drama's in. Geëngageerd zijn als muzikant, zanger, kan door het bezingen van ieder mogelijk thema. Immers, de kans is miniem dat het onderwerp wat een zanger kiest, geen enkele verbinding zal vinden met iemand anders.
Wel lopen we door de groeiende massa aan meningen (overwegend op het internet) een steeds groter risico om voorbij te gaan aan het maken van eerlijke muziek. Er is immers zo ontzettend veel "voorbeeld"materiaal voor handen - creatief en eerlijk zijn vergt discipline. Begrijpelijk is dan dat de muziek op in de top 10 nu vaak niet als geëngageerd wordt beschouwd. Muziek is net als communicatie: zonder oprechtheid is het leeg.

Dus Paul Heetebrij, muziek is wél van iedereen en iedereen mag de muziek maken naar eigen idee maken. Iedereen heeft ook de mogelijkheid om eerlijke muziek te maken. Het kost alleen iets meer moeite door de hedendaagse overload aan informatie en opgelegde stijl. Gelukkig, Remco Hogendoorn, zijn meer Nederlanders die die moeite op kunnen brengen dan je denkt. Als niet op de mainstream tv, dan wel op de kleinere podia en (Ja, het biedt ook veel goeds=) het internet.

Paul Heetebrij

Wat er aan schort is diversiteit. In bijvoorbeeld de jaren '80 kon je bij de VARA de meest obscure bandjes horen. Bandjes die je soms gewoon bij jou in de kroeg om de hoek kon zien spelen. Nu hoor je telkens dezelfde liedjes. Daarnaast klinken veel liedjes als een gimmick. De artiest zal vast leuk zijn om live te zien, maar de produktie is platgeproduceerd. Er veel hele harde zang en zanggymnastiek, mede geïnspireerd door de vele talentenjachten. Ook lijkt het erop dat de liedjes steeds eenvoudiger worden. Een boodschap ontbreekt al helemaal. Muziek moet weer meer van iedereen worden.

Remco

Als antwoord op Henk van der Meulen:

Crisis in Nederlandse muziek. JA. Nederland en muziek is altijd al crisis geweest.
Het is geen toeval dat Bettie Serveert, Urban Dance Squad, Gerard Joling (of je er nu van houdt of niet) Cornelis Vreeswijk (die schreef ooit een mooi crisis lied) etcetera hun eerste echte successen in het buitenland boekten. DAARNA herkent Nederland haar artiesten ineens wel. En de enige echte zuiver Nederlandse subcultuur en muziekvorm is gabber. Ook dat zegt genoeg. Clones zijn er genoeg. En ook voor parodieën is er genoeg plaats. Nederland heeft een zeer rijke traditie van muziek parodieën. In het buitenland na-apen zijn Nederlanders goed. Op de hoek van iedere straat was er een beatband als the Shadows of the Beatles in the sixties. Nederland is geen muziekland. Nederland is geen broedplaats voor nieuwe muziekcultuur. Nederland is een vervelend land van eenheidsworst ...een land vol ingekakte mainstream TV kijkers. En muziek op TV bestaat uit talentenjachtjes waarin de deelnemers meer verstand van muziek hebben dan de Juryleden. Nederland is het land van ..."Hey Erik waarom maak je ook niet eens een keer zoiets als U2 ....erm omdat ik geen Bono heet?" Doodvermoeiend ;-)

Remco hogendoorn

Wat ik vind breng ik in en ik heb niets in te brengen. Ja het intuïtieve. Dat wel. En het intuïtieve.zegt mij over muziek moet je niet praten. Dat is geen mening maar een constatering. Praten over muziek is als motorcrossen over voetbal. Wat muziek van nu typeert is het woord smeltkroes. Vroeger was er ook al smeltkroes. Maar meer specifiek genre. Denk ik.

Aafke Romeijn

Ik vind engagement (of niet-engagement) een erg verwarrende discussie. Immers: kunst ontstaat in een wereld, en zegt dus onherroepelijk iets over die wereld. Natuurlijk heeft een liefdesliedje doorgaans een minder expliciete politieke of maatschappelijke boodschap dan een protestlied, maar ik denk dat het een illusie is te denken dat kunst los kan staan van de wereld. Maar anyway: dat is een heel andere (poëticale) discussie.

Erik de Jong (Spinvis)

Ha, Renee. Ik heb het artikel van Kees Vlaardingerbroek niet gelezen, maar zo te horen raakt het aan de roep om engagement die ook -weer- in het Literaire is te horen.
Ook in die discussie valt op dat de definitie van engagement vaak wel erg nauw wordt genomen, alsof algemeen menselijke drama's als eenzaamheid, ouderdom of afscheid van een minder grote maatschappelijke betrokkenheid zouden getuigen dan werk over Syrië of IS, (wat de artistieke waarde daar dan ook van zou zijn).
Daarnaast en bovenal : Muziek hoeft natuurlijk helemaal niets.
De roep om 'dwarsliggers' lijkt, contradictoir genoeg, uit de gevestigde (cultuur)orde te komen. Over de reden daarvan heb ik zo'n mijn gedachten, maar in dat licht is de maker een mierzoet liedje over - ik zeg maar wat- 'Een Gebroken Hart in September' natuurlijk een grotere dwarsligger dan de componist van de 'inktzwarte en schurende' (populaire termen in de subversieve kunst) EbolaWals.

toch ?

Renee Jonker

Dan open ik toch maar graag een hoenderhok, of anders een spinnenvijver. Poëtische woorden @spinvis, een credo waar weinig tegen in te brengen valt. Tenzij je zoals Kees Vlaardingerbroek (ZaterdagMatinee en een van de belangrijkste programmeurs op de Nederlandse muziekpodia) gisteravond in de krant roept om een muziek die niet langer de utopie bezingt. In Oekraïne wordt een 'vogel' neergehaald. IS is niet langer de derde persoon van zijn. Kelen zijn weer net zo kwetsbaar als toen de guillotine zijn werk deed. Welke zang heffen we aan?

Jelske Hoogervorst

Prachtige woorden van Erik de Jong. Er is geen dom publiek. Er is wel zoekend publiek. Heel divers publiek. Voor sommige kunstvormen maar een kleine groep publiek. Maar sowieso publiek dat iets over heeft voor kunst. Tijd, geld, moeite. Makers, programmeurs, podia; Inspireer ze! Betrek ze! Verbind ze! En onderschat ze vooral niet. Zonder crowd geen funding. Zonder toehoorders geen muziek. En zonder mooie kunst geen publiek.

debatten

21 jan. 15